صنعت ساختمان‌سازی بنا به ماهیت خود، یکی از پرمصرفترین
صنایع در بهره‌گیری از منابع طبیعی بشمار می‌رود. با توجه به نگرانی‌های فزایندۀ
موجود در مورد محدودیت منابع طبیعی و تغییرات آب و هوایی، فشار فزاینده‌ای در صنعت
ساخت و ساز از سوی دولت‌ها و برخی از بخش‌های خصوصی برای به حداقل رساندن اثرات
زیست محیطی این صنعت وجود دارد. هرچند در اجرای روش‌های ساخت و ساز پایدار چالش‌هایی
وجود دارد، اما اتخاذ این روش‌ها می‌تواند مزایای زیست محیطی زیادی را بهمراه داشته
باشد.
ساختمان‌سازی پایدار چیست؟
ساخت و ساز پایدار به معنای استفاده از مواد و مصالح قابل بازیافت و تجدیدپذیر در پروژه‌های ساختمانی و درجهت به حداقل رساندن مصرف انرژی و تولید ضایعات است. هدف بنیادین و اولیه در ساخت و ساز پایدار، کاهش اثرات این صنعت بر محیط زیست است. طراحی و ساخت یک ساختمان پایدار باید بگونه‌ای انجام شود که در طول عمر سازه نیز حداقل اثرات زیست محیطی را داشته باشد. بنابراین در طراحی یک ساختمان پایدار باید عناصر و مصالحی بکار گرفته شوند که بتوانند نفوذ مستمری بر اثرات زیست محیطی سازه داشته باشند. از جملۀ این عناصر می‌توان مصالح ساختمانی بادوام و با طول عمر بالا، دریچه‌های پشت‌بامی کم‌مصرف روی پشت بام‌ها، پنل‌های خورشیدی، وعایق‌بندی مناسب را نام برد. این عناصر ساختمانی، برای جلوگیری از اتلاف گرما و به حداقل رساندن هدررفت انرژی از شبکۀ ساختمانی (که خود عمدتاً از سوخت‌های فسیلی ناشی می‌شود) بکار می‌روند.
راهکارهای شهرسازی پایدار و بادوام
امروزه شهرسازی در عصر شتابان خود بسر می‌برد و این امر، تقاضاهای بی‌سابقه‌ای
را در زمینه‌های مسکن، حمل و نقل، انرژی، زیرساخت‌ها و خدمات ایجاد کرده‌است. با
توجه به اینکه 55 درصد از جمعیت جهان در حال حاضر شهری شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود
تا سال 2050 این عدد به 68 درصد برسد، انجام ساخت و سازهای شهری بشکلی هوشمندانه‌تر،
اهمیت بسیاری یافته‌است. امروزه تلاش بر آنست که با بهره‌گیری از متخصصین ماهر در حوزۀ علم مواد و مصالح ساختمانی، راه‌حل‌هایی
تکمیلی بمنظور توسعۀ شهرسازی پایدار با تاکید بر انتشار صفر خالص آلاینده‌های جوی، فرآیندهای
پایدار، راهکارهای بازیافتی و ساخت انعطاف‌پذیر ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها، در نظر
گرفته شود. از جملۀ این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- استفاده از مواد ساختمانی پایدار
·
چوب: مدیریت مناسب جنگل‌ها و منابع چوبی
موجود در آنها می‌تواند یک زیستگاه حیات وحش مناسب را همگام با تامین مصالح
ساختمانی با ارزش فراهم کند.
·
آجرهای جایگزین: پشم وگِل مواد اولیۀ بسیار
مناسب برای تولید آجرهایی هستند که بتوانند به اندازۀ آجرهای معمول و رایج و بدون
استفاده از کوره در فرآیند تولیدشان استحکام داشته باشند. چراکه استفادۀ از کوره
موجب انتشار گازهای مضر به محیط زیست می‌شود.
·
استفادۀ از بتن پایدار: بتن‌های تولید
شده از مواد و پلاستیک‌های قابل بازیافت، جایگزینی ایده‌آل برای بتن‌های معمولی
هستند و می توانند تولید دی اکسید کربن را به میزان قابل توجهی به حداقل برسانند.
۲- کاربرد مواد شیمیایی پایدار در صنعت ساختمان
امروزه استفاده از مواد شیمیایی در
ساخت مصالح ساختمانی باکیفیت بسیار رایج است. از جملۀ این مواد شیمیایی، افزودنی‌های
بتن، دوغاب‌ها، ملات‌های خاص و چسب‌های ساختمانی
هستند که درجهت اصلاح یا بهبود خواص و قابلیت استفاده از مصالح ساختمانی در
سیستم‌های ساخت وساز، مورد استفاده قرارمی‌گیرند. این مواد می‌توانند موجب ایجاد
پایداری بیشتر در مصالح ساختمانی شده، زیست تخریب پذیری آنها را بالا برده و
قابلیت بازیافت آنها را افزایش دهند.
۳- افزایش قابلیت بازیافت ضایعات
لازم است که در انجام فرآیندهای
ساختمان‌سازی خدماتی درجهت بهبود چرخش زنجیرۀ ارزش ساخت و ساز با تمرکز بر سه
جریان اصلی از ضایعات ارائه شود: 1-
شهری و صنعتی 2- تخریب و حفاری و 3- مواد خام جایگزین
۴- بکارگیری سرویس‌های خدماتی مرتبط
بهتر است بمنظور افزایش پایداری فرآیندهای
ساختمان‌سازی، خدمات تکمیلی برای ارائۀ راه‌حل‌های پیوسته، از طریق لجستیک و حمل‌ونقل،
خرده‌فروشی، خدمات روسازی و کفپوش و طراحی و مهندسی ارائه شوند تا زنجیرۀ ارزش
ساخت‌وساز را ارتقا دهند.
۵- ساختمان‌سازی صنعتی شده
بمنظور افزایش پایداری، لازم است که عناصر ساختمانی با قابلیت مونتاژ آسان و ایمن برای نصب در محل تولید و ارائه شوند. از جمله محصولات ساختمانی صنعتی شده می‌توان قطعات پیش ساخته، پنل‌های دوبعدی، ماژول‌های سه‌بعدی و سازه‌های تکمیل‌شده را نام برد.
۶- کاهش انتشار
گازهای گلخانه‌ای
مشارکت
استراتژیک واحدهای تحقیق و توسعه می‌تواند فرصت‌های پیشگامانه‌ای را درجهت کاهش
انتشار دی اکسیدکربن ایجاد کند. همکاری با شرکت‌های نوآور و استفاده از فناوری‌های
مهمی همچون فناوری خورشیدی برای تولید کلینکر و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی از جمله
این فرصت‌هاست. همچنین لازم است اقداماتی در جهت آزمایش و مقیاس‌بندی فناوری‌های
جذب، استفاده و ذخیره‌سازی کربن (CCUS) صورت پذیرد.
فرآیندهای ساخت و ساز باید به گونه‌ای انجام شوند که بر کاهش نشر CO₂، راه‌حل‌های
ساخت و ساز پایدار و دیجیتالی کردن صنعت ساخت و ساز متمرکز شوند.
قرار دادن یک تیم
تحقیق و توسعه جهانی در خط مقدم پروژه‌های ساختمانی می‌تواند با تمرکز بر نوآوری و
مشارکت درجهت پیشرفت قابل توجه در تولید محصولات پایدار کمترین اثرات زیست محیطی
را بویژه در مورد تغییرات آب و هوایی، برجای گذارد.
منابع:
www.cemex.com
construction21.org