به‌کارگیری دستورالعمل REACH در تجارت مواد شیمیایی اتحادیۀ اروپا
اگرچه مواد شیمیایی به طورگسترده‌ای در زندگی
انسان وارد شده‌اند و جزء لاینفک زندگی انسان‌ها هستند ولی نگرانی‌ها در مورد
اثرات آنها برروی سلامتی انسان و محیط زیست یک مسئلۀ جهانی است. بنابراین لازم است
مقتضیات یکسانی برای کلیۀ مواد شیمیایی که تولید، وارد یا مصرف می‌شوند در نظر
گرفته شود. همچنین اطلاعات لازم برای حفاظت کارکنان و مصرف کنندگان این مواد، در
برابر خطرات آنها از طریق کاهش مواجهه، جایگزینی مواد خطرناک و تدوین مقررات کاری
فراهم گردد.
مقررات جاری اتحادیۀ اروپا برای مواد شیمیایی، مجموعه‌ای از قوانین تدوین شده در طی سال‌های متمادی است که در آن الزامات جداگانه‌ای برای مواد شیمیایی قدیمی (در فاصلۀ زمانی ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۱) و مواد شیمیایی جدید (پس از سال ۱۹۸۱) وجود دارد. در این مقررات، اطلاعات کافی در مورد اثرات اکثر این مواد بر سلامت انسان و محیط زیست ارائه نمی‌شود. بنابراین با توجه به ضرورت وجود اطلاعات برای ارزیابی و کنترل موثر مخاطرات بهداشتی، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت سیستمی را طراحی نماید که در آن کلیه مواد شیمیایی قبل از ورود به بازار مورد آزمایش قرار گیرند. این مسئولیت، علاوه بر مقامات عمومی نظارتی، بر عهدۀ تولیدکننده و واردکننده نیز گذاشته شد. این دستورالعمل در قالب گواهینامۀ REACH امروزه در اتحادیۀ اروپا شناخته می‌شود. REACH مقررات تصویب شده توسط اتحادیۀ اروپا است که به منظور ارتقاء حفاظت از سلامتی انسان‌ها و محیط زیست در برابر خطرات ناشی از مواد شیمیایی ایجاد شده است.
واژۀ REACH درواقع یک واژۀ
اختصاری برای کلمات (Registration) "
ثبت "، (Evaluation) "ارزیابی"، (Authorization) "صدور مجوز مواد شیمیایی" و (Restrictions of Chemicals) است که در واقع تداعی کنندۀ نوعی "محدودیت و ممانعت‌های استفاده از برخی مواد شیمیایی" است. بنابراین REACH نشان‌دهندۀ ثبت، ارزیابی، مجوز و
محدودیت استفاده از مواد شیمیایی است. این دستورالعمل از تاریخ 1 ژوئن 2007 لازم الاجرا گردید. در اصل REACH برای کلیۀ مواد شیمیایی کاربرد دارد. این دستورالعمل نه‌تنها برای
موادی که در فرآیندهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، بلکه برای موادی که در
زندگی روزمره ما نیز استفاده می‌شوند، کاربرد دارند. بنابراین این آیین‌نامه بر
اکثریت شرکت‌های مستقر در سراسر اتحادیۀ اروپا تأثیر مستقیم دارد. REACH مسئولیت تایید این مواد شیمیایی را بر دوش شرکت‌های تولیدکننده یا
توزیع‌کننده قرار می‌دهد. هر ماده‌ای که در ساخت یک محصول شیمیایی (ماده یا مخلوط)
یا یک کالا (مانند لباس، اسباب بازی، وسایل برقی و غیره) استفاده می‌شود، زمانی که
حجم تولید آن از یک تن در سال بیشتر شود، باید تحت استاندارد REACH اتحادیۀ اروپا ثبت شود.
این محصولات برای بررسی وجود مواد بسیار نگران‌کننده
(SVHC) در آنها و مواد موجود در فهرست مواد محدود شدۀ REACH بررسی می‌شوند و سپس براساس آنها گواهینامه REACH صادر می‌شود. گواهی انطباق REACH سندی است که تأیید می‌کند یک محصول با مقررات اتحادیه اروپا REACH (EC) شماره 1907/2006 مطابقت دارد. این گواهی می‌تواند بصورت یک گزارش آزمایش یا بیانیۀ
صادر شده توسط یک سازمان آزمایشی شخص ثالث ارائه شود. همچنین می‌تواند بصورت یک
خوداظهاری ارائه شود. این آیین‌نامه همچنین باعث تقویت رقابت در بازار مواد شیمیایی
اتحادیۀ اروپا و کاهش تعداد آزمایشات برروی حیوانات جهت ارزیابی خطر مواد شیمیایی
می‌شود.
طبق این آیین‌نامه، شرکت‌ها باید خطرات مرتبط
با موادی را که تولید می‌کنند و یا در اتحادیۀ اروپا به بازار عرضه می‌کنند را
شناسایی و مدیریت کرده و به آژانس شیمیایی اتحادیۀ اروپا ECHA (European Chemical Agency) نشان دهند که
چگونه این مواد می‌توانند بطور کاملا ایمن
استفاده شوند. همچنین باید اقدامات مدیریت ریسک را به کاربران ابلاغ نموده
و در صورت عدم مدیریت ریسک، مقامات می‌توانند استفاده از این مواد را به روش‌های
مختلف محدود كنند. در دراز مدت، مواد با خطرات بالا باید با موادی با خطرات کمتر
جایگزین شوند. در
حالت کلی، این آیین نامه برای شرکت‌های زیر پاسخگویی و مسئولیت پذیری ایجاد می‌کند:
·
تولیدکنندگان مواد شیمیایی (حتی برای صادرات به خارج از اتحادیۀ
اروپا)
·
واردکنندگان مواد از خارج از اتحادیۀ اروپا (مواد شیمیایی، مواد
اولیه برای تولیدات بعدی یا محصولات نهایی مانند لباس، مبلمان، کالاهای پلاستیکی و
غیره)
·
کاربران پایین دستی در صورت استفادۀ مستقیم یا غیر مستقیم از مواد
شیمیایی
شرکت‌های تأسیس
شده در خارج از اتحادیۀ اروپا:
اگر شرکتی در خارج از اتحادیه اروپا تأسیس شده
باشد و محصولاتش را به داخل گمرک اتحادیۀ اروپا صادر کند، ملزم به انجام تعهدات REACH نیست. مسئولیت تحقق الزامات REACH بر عهدۀ
واردکنندگان مستقر در اتحادیه اروپا و یا نمایندۀ تولیدکنندۀ غیر اتحادیۀ اروپا
است که مستقر در اتحادیۀ اروپا است.
به چه محصولاتی
گواهینامۀ REACH تعلق می‌گیرد؟
شاید تصور بسیاری از تولیدکنندگان محصولات متفرقه از گواهینامۀ REACH این باشد که این استاندارد تنها برای مواد اولیۀ شیمیایی یا محصولات کاملا
شیمیایی قابل صدور است اما باید بدانیم که به محصولاتی همچون پوشاک و منسوجات، کیف و چمدان، اسباب بازی‌ها و ملزومات مراقبت از
کودک، ساعت، کفش، جواهرات، تجهیزات و ماشین آلات، محصولات الکترونیکی، مبلمان،
محصولات آشپزخانه، محصولات مرتبط با حیوانات خانگی، لوازم ورزشی و لوازم التحریر
نیز گواهینامۀ REACH تعلق می‌گیرد.
چگونه محصول خود
را با استاندارد REACH مطابقت دهیم؟
اگر کالاهایی را
به اتحادیۀ اروپا (EU) می‌فروشید، وارد می‌کنید یا به مشتری فعالی در اتحادیۀ اروپا کالا
می‌فروشید، باید مطابقت با REACH (ثبت، ارزیابی، مجوز و
محدودیت مواد شیمیایی مقررات) را نشان دهید. مقررات REACH یک قانون اساسی
برای انطباق محصولات با قوانین حاکم بر اتحادیۀ اروپا است، که شرایط را برای سایر
قوانین، از جمله دستورالعمل محدودیت مواد خطرناک (RoHS) و دستورالعمل
چارچوب زبالۀ اتحادیۀ اروپا تعیین می‌کند.
انطباق با REACH چیست و چه معنایی
برای شرکت شما دارد؟
این مقررات پیچیده هستند، بنابراین درک الزامات
انطباق با استاندارد REACH همیشه آسان نیست.
آژانس مواد شیمیایی اروپا (ECHA) این مقررات را اجرا کرده و مسئول مجوز استفاده از برخی مواد و حفظ
فهرست‌های مواد تنظیم شده است. هدف مقررات استانداردREACH ، محافظت از سلامت انسان و محیط زیست در برابر اثرات مواد بالقوۀ
مضر (SVHCs) با محدود کردن استفاده از آنها
در کالاهای بادوام موجود در اتحادیه اروپا است. برای رعایت این هدف، تولیدکنندگان
کالاهای بادوام، مسئول ردیابی مواد SVHCدر محصولات خود هستند.
مطابقت با
مقررات REACH مستلزم رعایت معیارهای زیر است:
۱- اگر محصولات شما حاوی موادی از
فهرست کاندیدای ECHA در غلظت‌های بیشتر از 0.1 درصد وزنی
باشد، باید اطلاعاتی در مورد استفادۀ ایمن از آنها در اختیار گیرندۀ کالا یا مصرف‌کننده
قرار دهید.
۲- اگر کل تولید یا واردات مواد
موردنظر شما برای استفاده در اتحادیۀ اروپا حاوی هر گونه SVHC در فهرست مجوز ECHA باشد، باید از ECHA مجوز دریافت کنید.
۳- محصولات شما نباید از هیچ محدودیتی
تجاوز کنند و باید شرایط محدودیت فهرست ECHA را رعایت کنند. همچنین محصولات شما
نباید از هیچ محدودیتی که برای مواد محدودشده در فهرست مشخص شده‌است تجاوز کنند.
در واقع می‌توان
دستور العمل REACH را در موارد ذیل خلاصه نمود:
۱. ثبت: تولیدکنندگان و واردکنندگان
مواد شیمیایی موظفند خواص شیمیایی، کاربردها، جابجایی ایمن و در برخی موارد نتایج آزمایش
مواد را گزارش دهند.
۲. ارزیابی: ریسک‌های ناشی از مصرف
مواد شیمیایی، ارزیابی شده و طریقۀ ایمن مصرف مواد شیمیایی خطرناک به طور کامل تشریح
شود.
۳. صدور مجوز و محدودیت‌ها: مواد شیمیایی
خطرناک فقط پس از تصویب توسط آژانس مواد شیمیایی اروپا (ECHA) قابل استفاده هستند.
۴. محدودیت‌ها: ریسک‌های ناشی از مصرف
مواد شیمیایی، ارزیابی شده و طریقۀ ایمن مصرف مواد شیمیایی خطرناک به طور کامل تشریح
شود.
نحوۀ دریافت گواهینامۀ REACH چگونه است؟
اگر لازم است برای دریافت مجوز از ECHA درخواست دهید،
اظهارنامۀ شما باید حداقل شامل موارد زیر باشد:
·
گزارش ایمنی شیمیایی
·
ارزیابی هرگونه جایگزین موجود برای آن ماده
·
طرحی که در آن توضیح می‌دهد که اگر جایگزین‌‌های
مناسب در دسترس باشند، چگونه پیشنهاد می‌کنید که به موقع آن را با مادۀ خطرزا جایگزین
کنید.
بسیاری از تولیدکنندگان برای تأیید انطباق
با REACH، موارد افشای کامل مواد (FMD) محصولات خود را ارائه می‌کنند. این مسئله
به هر سازنده بستگی دارد که تصمیم بگیرد چگونه این اطلاعات ارسال شوند، زیرا REACH یک استاندارد و اعلامیۀ یکسان را دیکته نمی‌کند.
بنابراین، شما می‌توانید استانداردهایی مانند IPC-1752A،
IPC-1754
یا IEC 62474
را داشته
باشید. در هر صورت، باید نشان دهید که خطرات تا حد امکان کاهش یافته است و در آیندۀ
نزدیک فرصتی وجود خواهد داشت که ترکیبات دیگری را جایگزین کنید که ضرر کمتری
دارند. گواهی REACH توسط آژانس مواد شیمیایی اروپا (ECHA)
صادر می‌شود و حاوی شمارۀ ثبت REACH است که مطابقت با مقررات را نشان می‌دهد.
اخذ گواهیREACH بار اثبات را بر دوش شرکت‌ها می‌گذارد.
با
توجه به موارد بیان شده می‌توان اهداف تدوین این دستورالعمل را در موارد زیر خلاصه
کرد:
·
افزایش
ایمنی و سلامتی افراد و حفاظت از محیط زیست
·
صیانت و
رشد توان رقابتی صنعت اروپا
·
ممانعت
از گسیختگی و چندگانگی بازار داخلی اروپا
·
شفاف‌سازی
و رفع ابهامات مقرراتی
·
ائتلاف
و یکپارچگی با شرایط و وضع بین المللی
·
مطابقت
با تعهدات بین المللی اروپا در قبال سازمان تجارت جهانی (WTO)
REACH روش‌هایی را برای جمع‌آوری
و ارزیابی اطلاعات در مورد خواص و خطرات مواد تعیین می‌کند. شرکت‌ها باید مواد خود
را ثبت کرده و برای این کار لازم است تا با سایر شرکت‌هایی که همان ماده را ثبت
کرده‌اند همکاری داشته باشند. اگر خطرات این مواد غیرقابل مدیریت باشد، مقامات می‌توانند
آنها را ممنوع کنند. آنها همچنین می‌توانند تصمیم بگیرند که استفاده این مواد را
محدود کرده یا مجوز قبلی را صادر کنند. REACH
بر طیف وسیعی از شرکت‌ها در بسیاری از بخش‌ها
تأثیر می‌گذارد، حتی شرکت‌هایی که ممکن است به نظر خودشان مرتبط با مواد شیمیایی
نباشند.
منابع:
https://www.everythingrf.com
https://www.tuvsud.com
https://www.hsa.ie
https://ayansan.com
https://www.sgs.com